Yapmak veya Yapmamak: Dopamin Molekülü Motivasyonu Nasıl Etkiliyor?

Blog camiasını yeni bir tarz getiriyoruz..!

Yapmak veya Yapmamak: Dopamin Molekülü Motivasyonu Nasıl Etkiliyor?

Yapmak veya Yapmamak: Dopamin Molekülü Motivasyonu Nasıl Etkiliyor?
3 dakika
8,937
Bilimi Anlatmamıza Yardım Edin!
Her ay milyonlarca bilimsever, Evrim Ağacı olarak karmaşık bilimsel konuları basitçe anlatmamızdan ve ülkemizde bilim anlatıcılığını geliştirmeye yönelik yaptığımız kapsamlı çalışmalarımızdan faydalanıyor. Bütçenize zarar vermeden, aylık veya tek seferlik sadece 20₺ gibi miktarlarda bize destek olarak bu çabalarımızı destekleyebilir, Türkiye'de bilim okuryazarlığını güçlendirmemize katkı sağlayabilirsiniz.
Destek Ol
Neden Destek İstiyoruz? | 
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 1 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Neden bir şeyler yapıyoruz? Ne kadar sıradan olursa olsun, hedeflere ulaşmak için çaba göstermeye bizi ikna eden şey nedir? Örneğin, bizi yiyecek aramaya iten nedir?

Nörolojik olarak cevap, beynin ödül sisteminde gizli: Çalışma isteğimizi kontrol eden veya hedeflerimize ulaşmanın ve algılanan ödüllerden zevk almanın maliyeti olarak risk almamızı kontrol eden evrimsel bir mekanizma... Depresyon, şizofreni veya Parkinson hastalığından muzdarip kişilerde, genellikle beynin ödül sistemi bozulur ve bu da onlarda iş için motivasyonun azalmasına veya kronik yorgunluğa yol açar.

Sinirbilimciler, zayıflatıcı davranış bloklarının üstesinden gelmenin bir yolunu bulmak için ödül sisteminin "anatomisini" araştırıyor ve bir görevi yerine getirip getirmemeye karar verirken maliyet-fayda dengesini nasıl değerlendirdiğini belirliyor. Yakın zamanda, Japonya Ulusal Kuantum ve Radyolojik Bilim ve Teknoloji Enstitülerinden Dr. Yukiko Hori, meslektaşlarıyla birlikte, ödül sistemlerinin fayda ve maliyet temelli motivasyonu ile ilgili en kritik soruların bazılarını yanıtlayan bir çalışma yürüttü. Çalışmalarının bulguları PLoS Biology'de yayınlandı.[1] Dr. Hori, onları araştırmaya katılmaya neyin motive ettiğini şöyle açıklıyor:

Kendilerini daha maliyetli hissetmek ve harekete geçemeyecek kadar tembel olmak gibi zihinsel tepkiler, genellikle depresyon gibi ruhsal bozuklukları olan hastalarda bir sorundur ve çözüm, daha iyi olma yolundadır. Bu tür tepkilere neyin neden olduğunu anlamak, beyindeki motivasyon bozukluklarının mekanizmasına daha derinden bakmak istedik.

Bunu yapmak için, Dr. Hori ve ekibi dopamin (DA) isimli nörotransmittere, yani maliyet-fayda analizine dayalı olarak motivasyonu ve davranışın düzenlenmesinde merkezi rol oynayan sinyal molekülüne odaklandı.

Dopaminin beyindeki etkisi, dopamin reseptörleri, yani dopamin moleküllerini bağlayan ve sinyalleri beynin nöronal ağı boyunca yayan moleküler çapalar aracılığıyla iletilir. Bununla birlikte, bu alıcıların dopamin sinyal iletiminde farklı rolleri olduğundan, bunların dopamin sinyali üzerindeki göreceli etkilerini değerlendirmek gerekir. Bu nedenle, makak maymunlarını model olarak kullanan araştırmacılar, iki sınıf dopamin reseptörünün, yani D1 benzeri reseptör (D1R) ve D2 benzeri reseptörün (D2R) fayda ve maliyet temelli motivasyon geliştirmedeki rollerini deşifre etmeyi amaçladılar.

Araştırmacılar, çalışmalarında, önce hayvanları "ödül boyutu" görevleri ve "çalışma/gecikme görevleri" gerçekleştirmeleri için eğittiler. Bu görevler, algılanan ödül boyutunun ve gerekli çabanın, görev gerçekleştirme davranışını nasıl etkilediğini ölçmelerine izin verdi. Çalışmanın ilgili yazarı Dr. Takafumi Minamimoto şöyle açıklıyor:

Bu maymunların D1R ve D2R'sini, dopamin sinyaline biyolojik tepkilerini azaltan spesifik reseptör bağlayıcı moleküller enjekte ederek sistematik olarak manipüle ettik. Hayvanların beyinlerinin pozitron emisyon tomografisine dayalı görüntülenmesiyle, reseptörlerin bağlanma veya blokajlarının boyutu ölçüldü.

Daha sonra, deneysel koşullar altında, maymunlara ödülleri elde etmek için görevleri yerine getirme şansı sundular ve maymunların görevleri kabul edip etmediklerini ve görevlerle ilgili ipuçlarına ne kadar hızlı yanıt verdiklerini not ettiler.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj
Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Bu verilerin analizi, karar verme sürecinin nörobiyolojik mekanizmasına dair bazı ilgi çekici içgörüler ortaya çıkardı. Araştırmacılar, algılanan fayda ve maliyete dayalı karar vermenin, hem motivasyonu teşvik etmede (ödüllerin boyutunun maymunlara görevleri gerçekleştirmeleri için ilham verdiği süreç) hem de gecikme indirimini artırmada (daha büyük, ancak gecikmeli ödüller yerine anında, daha küçük ödülleri tercih etme eğilimi) hem D1R hem de D2R'nin katılımını gerektirdiğini gözlemlediler.

Ayrıca, D1R ve D2R yoluyla dopamin iletiminin, faydalar (veya "ödül mevcudiyeti") ve maliyetler (veya "görevle ilişkili enerji harcaması") için farklı nörobiyolojik süreçlerle maliyete dayalı motivasyon sürecini düzenlediği de ortaya çıktı. Bununla birlikte, iş yükü indirimi (gerekli çabanın oranına dayalı olarak ödüllerin değerini azaltma süreci) yalnızca D2R manipülasyonu ile ilgiliydi. Prof. Hori şöyle diyor:

Çalışmamızın ortaya çıkardığı iki dopamin reseptör alt tipinin, eyleme rehberlik etmek için maliyet-fayda değiş tokuşunun hesaplanmasındaki tamamlayıcı rolleri, psikiyatrik bozuklukların patofizyolojisini deşifre etmemize yardımcı olacaktır.

Araştırmaları, yerleşik ödül sistemini manipüle ederek ve motivasyon seviyelerini artırarak birçok kişinin yaşamını iyileştirebileceği bir gelecek umudunu getiriyor.

KAYNAK EVRİM AGACI

0 Yorumlar